Lòng tự tôn và sự tuân thủ/bất tuân thủ

“Ai cũng có điểm chung là: tất cả đều khác nhau.”

Robert Zend

Sự cần thiết phải tồn tại: sự công nhận tích cực hay tiêu cực

Lòng tự tôn đến từ việc được người khác công nhận. Nếu không có ánh mắt của người khác, sẽ không có sự tự tôn, mà chỉ là hư vô, vì sự đánh giá của người khác là cần thiết để có thể đánh giá chính mình.

Tuy nhiên, nếu một người cảm thấy bị phớt lờ và không nhận được sự công nhận mà họ cảm thấy xứng đáng, họ sẽ tìm cách làm bản thân nổi bật thông qua các hành vi dẫn đến sự công nhận tiêu cực, lý do quan trọng nhất là để khẳng định sự tồn tại của họ. Ví dụ, một đứa trẻ sẽ luôn thích sự chú ý, ngay cả khi nó tiêu cực, hơn là không có chút sự chú ý nào. Khi đứa trẻ cư xử tốt thì không có vấn đề gì, nhưng nó không nhận được sự quan tâm đặc biệt của cha mẹ. Khi trẻ có hành vi không tốt, cha mẹ tập trung sự chú ý vào trẻ và dành nhiều thời gian hơn cho trẻ để sửa hành vi của mình. Một cách vô thức, đứa trẻ sau đó sẽ tự nhiên có xu hướng khiêu khích, đặc biệt là khi sự quan tâm tích cực và tình cảm của cha mẹ không đủ. Ngay cả người nghệ sĩ thực hiện “màn trình diễn” (như co người trưng bày cả phân của mình) và nói là để chế nhạo ý kiến ​​của người khác, thì cũng là để khiêu khích sự phản ứng, và điều này đại diện cho phần thưởng anh ta muốn nhận được. Như Adam Smith đã nói: “Bị người ta lãng quên và bị phản đối là hai thứ rất khác nhau”.

Nhu cầu nhận biết tính khác biệt

Sau thời thơ ấu, ta tập trung vào một hình thức nhận biết khác, đặc biệt là ở giai đoạn đầu ở tuổi trưởng thành, sự nhận biết về tính khác biệt. Nói chung, ta muốn phân biệt mình với những người khác và đặc biệt là với cha mẹ chúng ta. Giai đoạn nổi loạn này bắt đầu ở tuổi vị thành niên. Nó thể hiện bản thân thông qua các hành vi vi phạm các chuẩn mực của cha mẹ hoặc xã hội.

Sau đó, ta luôn cố gắng phân biệt bản thân, nhưng ở một hình thức mang tính “thể chế” hơn, đó là cạnh tranh hoặc tình yêu. Thật vậy, ta cảm thấy cần phải phân biệt mình với đồng nghiệp để được thăng chức hoặc nổi bật giữa đám đông để thu hút ai đó mà ta để ý. Và việc có thể phân biệt bản thân với những người khác là tốt cho lòng tự tôn của ta.

Nhu cầu công nhận tính phù hợp

Công nhận tính phù hợp rõ ràng là trái ngược với công nhận tính khác biệt. Chính điều này làm cho ta cảm thấy cần phải giống như những người khác, trở thành một phần của một nhóm mà mình thuộc về, điều này cũng có lợi cho lòng tự tôn của bản thân. Sau khi được công nhận, ta sẽ làm tất cả để tôn trọng các quy tắc, thói quen và phong tục, và tấm gương tham khảo là những người thuộc cộng đồng của ta. Lòng tự tôn của ta sau đó được nuôi dưỡng bởi sự tuân thủ các quy tắc này.

Theo các chuyên gia, nhu cầu tuân thủ này quan trọng hơn ở những người trưởng thành – điều quan trọng với những người này là thuộc về cộng đồng, thay vì chứng minh rằng bạn khác biệt, đặc biệt nếu bạn là thành viên của một nhóm thống nhất và được công nhận: tổ chức từ thiện, công đoàn địa phương, “Top 100” những người giàu nhất đất nước, v.v.

Phù hợp hay khác biệt… có phải là cùng một cuộc đấu tranh?

Cuối cùng, cho dù trên lý thuyết, sự khác biệt khá rõ ràng, nhưng trên thực tế, nó không hẳn là như vậy. Khi ta muốn tham gia vào một chương trình hay một câu lạc bộ cho “thành viên chọn lọc”, rõ ràng ta không chỉ muốn khác biệt với tất cả những người không có quyền vào đó, mà còn và hơn hết là ta muốn có thể được giới thiệu vào một nhóm kết nối khác, chắc chắn là “VIP” hơn, có uy tín hơn trong mắt ta.

Hai hình thức công nhận này, tương tự nhau, đều nuôi dưỡng lòng tự tôn, ngay cả khi nguồn gốc tâm lý của chúng khác nhau. Bên này tăng cường sự cạnh tranh, và do đó gây xung đột, bên kia ủng hộ trật tự xã hội. Nhưng cả hai, đối lập nhau, cuối cùng vẫn bổ sung cho nhau, trong khả năng thúc đẩy ta tận hưởng chúng.

Video tóm tắt nội dung cần nhớ:


Các bài viết được biên tập theo cuốn sách Phát triển lòng tự tôn (Développer son estime de soi), 2012, tác giả Marie-Laure Cuzarq

Vân Anh dịch, biên tập và trình bày

Vân Anh Nguyễn

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Lên đầu trang