Các loại thực phẩm và lối sống giúp ngăn ngừa bệnh Alzheimer và giảm nguy cơ suy giảm nhận thức

Mặc dù không có cách chữa trị bệnh Alzheimer, nhưng một đôi vợ chồng năng động về khoa học não bộ tiên tiến nhất, Tiến sĩ Dean và Tiến sĩ Ayesha Sherzai, đang chống lại căn bệnh này bằng một phương pháp toàn diện bao gồm phòng ngừa và điều trị. Thông qua công việc của họ với tư cách là giám đốc Chương trình Phòng chống Bệnh Alzheimer tại Trung tâm Y tế Đại học Loma Linda và các vai trò trước đây của họ với tư cách là giám đốc Chương trình Phòng chống Bệnh Alzheimer và Sức khỏe Não bộ tại Trung tâm Y tế Cedars-Sinai, họ cam kết tìm ra phương pháp chữa trị những căn bệnh hiện được cho là không thể chữa khỏi. và giải mã các bước để đạt được sức khỏe não bộ lâu dài.

Dưới đây là vài lời khuyên về thực phẩm, cách thay đổi lối sống tốt nhất nhằm giúp não bộ khỏe mạnh hơn, kéo dài tuổi thọ và phòng ngừa hiệu quả bệnh Alzheimer.

Loma Linda tại California nổi tiếng là “vùng xanh”, nơi tỷ lệ mắc Alzheimer thấp hơn hẳn so với các vùng khác của nước Mỹ, trong một nghiên cứu về mức độ chức năng nhận thức, họ tìm thấy rằng những người theo chế độ ăn kiêng dựa trên thực vật có trạng thái nhận thức cao hơn so với những người theo chế độ ăn kiêng pescatarian, do đó có trạng thái nhận thức cao hơn so với những người theo chế độ ăn tạp.

Trong quần thể lâm sàng cắt ngang của riêng họ gồm >3000 bệnh nhân mắc chứng sa sút trí tuệ, họ thấy rằng, trong một quần thể có gần 50% đang ăn chế độ dựa vào thực vật (thuần chay hoặc ăn chay), họ kỳ vọng là ít nhất 50% bệnh nhân sẽ có nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ thấp hơn, nhưng những gì họ tìm thấy là chỉ có 19 trong số 3000 bệnh nhân mà họ đánh giá là áp dụng chế độ ăn dựa trên thực vật, do đó là ít hơn 1% các trường hợp. Không có bất kỳ sự thiên vị lựa chọn nào có thể giải thích cho sự chênh lệch này, ngoại trừ tỷ lệ mắc chứng mất trí nhớ thấp hơn đáng kể trong cộng đồng Cơ đốc phục lâm (Adventists) ăn theo chế độ dựa trên thực vật ở Loma Linda.

Tại Beach Cities, một cộng đồng cũng được chứng nhận là “Vùng xanh” cho bệnh Alzheimer, các bác sĩ cũng đang tiến hành một nghiên cứu kiểm soát trường hợp kéo dài 3 năm xem xét ảnh hưởng của lối sống đối với quá trình lão hóa nhận thức ở 1700 người. 500 người trong số này sẽ được chọn ngẫu nhiên vào một can thiệp lối sống chuyên sâu, bao gồm theo dõi chặt chẽ các yếu tố như dinh dưỡng, tập thể dục, giấc ngủ và các hoạt động nhận thức. Họ đang đo lường chức năng nhận thức bằng cách sử dụng bài kiểm tra tâm thần kinh đã được kiểm chứng khi bắt đầu  và khi kết thúc nghiên cứu làm kết quả chính.

Họ tin rằng 90% bệnh Alzheimer có thể được ngăn ngừa thông qua lối sống lành mạnh. Bất chấp sự phản đối đối với việc can thiệp vào lối sống như một công cụ để phòng ngừa chứng mất trí nhớ, tuyên bố đồng thuận gần đây nhất từ Hiệp hội Alzheimer tại Mỹ là 60% bệnh Alzheimer có thể được ngăn ngừa thông qua lối sống toàn diện. Con số này dựa trên một nghiên cứu gần đây của Đại học Rush và được nhấn mạnh trên các phương tiện truyền thông. Nhưng 2 bác sĩ vẫn nghĩ rằng nghiên cứu trên vẫn đang đánh giá thấp ảnh hưởng của lối sống đối với nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, bởi vì ý tưởng của đội ngũ đại học Rush về can thiệp chuyên sâu/toàn diện là một phiên bản đơn giản hóa của những gì 2 bác sĩ Sherzai cho là lành mạnh. Nếu mọi người thực sự sống một lối sống lành mạnh, 90% sẽ có thể tránh được bệnh Alzheimer trong tuổi thọ bình thường của họ.

“Nếu mọi người thực sự sống một lối sống lành mạnh, 90% sẽ có thể tránh được bệnh Alzheimer trong tuổi thọ bình thường của họ.”

Để tổng hợp giải pháp của 2 bác sĩ, có một từ viết tắt ngắn gọn là NEURO.

N là Nutrition (Dinh dưỡng) và dữ liệu từ nhiều nghiên cứu đã nhiều lần ủng hộ chế độ ăn toàn diện và dựa vào thực vật là bảo vệ sức khỏe não bộ nói chung, bệnh Alzheimer và đột quỵ nói riêng. Có nhiều loại thực phẩm tốt nhất cho não, nhưng nếu phải chọn một loại, thì đó sẽ là rau xanh. Nó cực kỳ bổ dưỡng đến mức thậm chí có thể làm giảm tác dụng của những thực phẩm hầu như là không tốt như thịt xông khói và bánh rán. Xếp thứ hai sẽ là đậu vì chúng không chỉ là nguồn cung cấp protein sạch và carbohydrate phức hợp tuyệt vời, mà tinh bột kháng điều chỉnh lượng đường trong máu và chất xơ có thể giúp giảm cholesterol – hai chức năng rất quan trọng đối với sức khỏe của não.

E là Exercise (Tập thể dục). Có nhiều bằng chứng cho thấy tập thể dục bảo vệ não chống lại bệnh Alzheimer. Trong một nghiên cứu gần đây, người ta đã chứng minh rằng chế độ tập thể dục nhịp điệu cường độ cao giúp giảm tới 40% nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer. Một nghiên cứu khác cho thấy chương trình rèn luyện sức đề kháng có cấu trúc kéo dài 6 tháng đã đảo ngược tình trạng suy giảm nhận thức ở 47% bệnh nhân mắc chứng mất trí nhớ giai đoạn đầu, tức là họ có điểm số bình thường trong bài kiểm tra nhận thức sau khi tham gia chương trình tập luyện.

Bài tập đi bộ nhanh có thể tốt hơn chạy như một hình thức tập thể dục, tuy điều này vẫn còn đang gây tranh cãi một chút. Mục đích của bài tập là tăng nhịp tim và tăng cường sức mạnh cho đôi chân. Đây là hai yếu tố có liên quan đến sức khỏe não bộ tốt hơn. Chạy là một bài tập aerobic đem lại nhiều hiệu quả đáng kinh ngạc, nhưng đây là một loại bài tập có tác động cao và có thể có nguy cơ chấn thương khớp và thậm chí não cao hơn trong một số trường hợp nhất định, trong khi đi bộ nhanh sẽ nhẹ nhàng hơn một chút đối với cơ thể bạn và có thể đạt được thành tích giảm thiểu rủi ro một cách hiệu quả hơn.

Để tổng hợp giải pháp phòng tránh Alzheimer, có một từ viết tắt ngắn gọn là NEURO.

U là Unwind (Thư giãn). Điều này đòi hỏi không chỉ giảm căng thẳng ‘xấu’, không kiểm soát được mà còn làm tăng căng thẳng ‘tốt’ (có mục đích). Khái niệm về căng thẳng tốt bắt nguồn từ thực tế là các hoạt động nhận thức phức tạp và đầy thách thức giúp phát triển não bộ và mang lại khả năng phục hồi, mang lại sự bảo vệ ngay cả khi não bộ bị bệnh tật tấn công.

R là Restorative Sleep (Giấc ngủ phục hồi). 7-8 giờ ngủ sâu, phục hồi là rất quan trọng để não bộ tiếp tục khỏe mạnh – đó là quá trình làm sạch não cuối cùng và trong giai đoạn sâu của giấc ngủ, ký ức được hình thành và củng cố. Rối loạn chức năng giấc ngủ hoặc ngưng thở khi ngủ có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ lên tới 70%.

O là Optimizing Cognitive and Social Activity (Tối ưu hóa Hoạt động Nhận thức và Xã hội). Một trong những nghiên cứu của Sherzai phân tích tổng hợp về các hoạt động của não bộ và suy giảm nhận thức nhẹ đã chỉ ra rằng sự phức tạp là trọng tâm để xây dựng năng lực não bộ ở mọi lứa tuổi, điều đó có nghĩa là bạn sẽ không tìm thấy sức sống của não bộ trong các trò chơi giả tạo, mà là trong một trò chơi phức tạp, trong chính cuộc sống thực này, và quan trọng nhất là trong các hoạt động có mục đích như học một nhạc cụ, học một ngôn ngữ mới, lãnh đạo một dự án, tình nguyện hoặc thậm chí những hoạt động như chơi bài và trò chơi với bạn bè. Nhưng điều quan trọng nhất là bất kỳ hoạt động phức tạp nào mà một người chọn phải xoay quanh niềm đam mê của họ, bởi vì đó là yếu tố quyết định sự phát triển cuối cùng của não bộ. Khái niệm ‘mật độ ý tưởng (idea-density)’ mang lại sự bảo vệ tuyệt vời – bất kỳ hoạt động nào mang lại sự sáng tạo lớn nhất đều thách thức bộ não của chúng ta ở một mức độ lớn.

Nếu bạn phải chọn chỉ một thay đổi lối sống có thể bảo vệ chúng ta nhiều nhất khỏi chứng mất trí nhớ, theo 2 bác sĩ Sherzai, điều đó sẽ phụ thuộc vào nhu cầu của mỗi người. Nếu một người bị rối loạn giấc ngủ như chứng ngưng thở khi ngủ, thì ngay cả chế độ ăn sạch nhất cũng có thể giảm nguy cơ ở một mức độ nhất định, nhưng vẫn có thể bị chứng ngưng thở khi ngủ. Điều này cũng đúng với các yếu tố khác. Tình huống lý tưởng là tình huống mà tất cả các yếu tố lối sống được tối ưu hóa. Nhưng nếu tất cả các yếu tố lối sống ở mức trung bình, nếu ta phải chọn một yếu tố để thúc đẩy đáng kể, thì đó sẽ là Dinh dưỡng. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng một chế độ ăn uống tối ưu có thể giảm hơn 50% nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.

Ngoài ra vai trò của lĩnh vực sức khỏe cộng đồng cũng vô cùng quan tọng, bởi nó luôn liên quan đến việc tiếp cận thông tin chính xác, tiếp cận các nguồn lực và tiếp cận môi trường khiến hành vi dễ xảy ra hơn. Một lĩnh vực sức khỏe cộng đồng tốt sẽ giúp mọi người tiếp cận với sản phẩm tươi dễ dàng hơn, đặc biệt là các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật tốt cho sức khỏe, chưa qua chế biến. Ngoài ra cộng đồng cũng nhận được rất nhiều lợi ích khi trở nên thân thiện với người đi bộ/đi xe đạp và có nhiều nguồn lực hơn để mọi người tập thể dục và vận động một cách tự nhiên. Nguồn đầu tư cần được rót vào nhiều cố vấn sức khỏe tâm thần hơn cho tất cả các thành viên cộng đồng, các cuộc tụ họp cộng đồng giúp nâng cao nhận thức xã hội và các dự án nhóm có nhiều khả năng thay đổi, các lớp học cộng đồng dành cho người cao tuổi, với các môn học khác nhau như âm nhạc, nghệ thuật, viết lách và cung cấp nhiều cơ hội tình nguyện cho người cao tuổi.


Nguồn: https://www.bluezones.com/2019/10/the-2-foods-that-combat-alzheimers-disease-other-lifestyle-factors-to-reduce-your-risk-of-cognitive-decline/

ThS. Vân Anh dịch, biên tập và trình bày

Vân Anh Nguyễn

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Lên đầu trang