Những thách thức chính của tuổi thiếu niên là sự cô lập, hành vi rủi ro và xung đột. Cách tốt nhất để giảm thiểu những vấn đề này là đặt nền tảng trước (và trong) tuổi vị thành niên về sự gần gũi yêu thương, động lực tích cực và cách giải quyết vấn đề hiệu quả.
Trong bài viết này, được chuyển thể từ cuốn sách Mother Nurture (2002) của Rick Hanson, Ph.D., Jan Hanson, MS và Ricki Pollycove, MD, nhóm tác giả sẽ giúp ta khám phá cách cha mẹ có thể giải quyết vấn đề, giải quyết xung đột và tránh xa những cuộc chiến không cần thiết với con cái của họ. Đây là một chủ đề lớn, do vậy dưới đây là một bản tóm tắt ngắn gọn về những ý tưởng đã phát huy hiệu quả với các gia đình khác mà bạn nên áp dụng cho phù hợp với hoàn cảnh và giá trị riêng của mình.
Bản chất của xung đột
Xung đột xảy ra khi cha mẹ và thanh thiếu niên có những mong muốn khác nhau. Đó là những mong muốn gì?
Hầu hết mọi mong muốn đều có mục đích tích cực từ gốc rễ. Ví dụ, bên dưới mong muốn đáng báo động của một thiếu niên là thử nghiệm với ma túy và rượu, về cơ bản đó là những mong muốn tích cực về niềm vui, muốn gắn bó với bạn bè hoặc khám phá thế giới. Mặc dù hình thức thể hiện những mong muốn đó thông qua việc thử dùng ma túy và rượu là vấn đề nan giải và cần được điều chỉnh, nhưng bản thân những mong muốn cơ bản vẫn ổn và chỉ cần những phương tiện tốt hơn để thỏa mãn.
Tìm ra những mong muốn tích cực tiềm ẩn
Bằng cách đặt tên và đánh giá cao những mong muốn tích cực tiềm ẩn của thanh thiếu niên, cả cha mẹ và con cái đều cảm thấy được thấu hiểu và tôn trọng. Và họ cũng sẽ có một cơ sở tích cực hơn nhiều để đàm phán những cách phù hợp hơn để đáp ứng những mong muốn đó.
Cố gắng tìm ra những mong muốn tích cực đằng sau hành vi đáng lo ngại hoặc khó chịu của con bạn. Sử dụng sự đồng cảm của bạn và ký ức về tuổi thiếu niên của chính bạn. Những mong muốn về nền tảng và tích cực của bạn khi còn là một thiếu niên là gì? Bạn đã bao giờ theo đuổi chúng theo những cách có vấn đề (gây bối rối cho cha mẹ bạn, liều lĩnh, ồn ào, cáu kỉnh, v.v.) hay chưa?
Thanh thiếu niên thường thể hiện bản thân theo những cách khiêu khích hoặc khó hiểu; hãy cố gắng nhìn xuyên qua lớp ngụy trang để nhìn nhận con người và đứa trẻ đằng sau bức màn của những lời nói và hành vi gây khó chịu. Những mong muốn cơ bản, tích cực của con bạn là gì? Hầu hết thanh thiếu niên đều có mong muốn mạnh mẽ về quyền tự chủ, kết nối với bạn bè đồng trang lứa, cảm giác được tôn trọng và phát triển bản sắc cá nhân tách biệt với cha mẹ. Đây là những mục tiêu phát triển tốt. Từ quan điểm của con bạn, những nhu cầu sâu xa đó có được đáp ứng không? Và con bạn có coi bạn là đồng minh hay trở ngại trong việc thực hiện điều đó không?
Xung đột với thanh thiếu niên thường vô tình được định hình thành cuộc đấu tranh giữa mong muốn tự chủ của thanh thiếu niên, v.v. và mong muốn của cha mẹ về sự vâng lời, thành tích ở trường hoặc giúp đỡ việc nhà. Nếu điều này xảy ra và bị dồn ép, nhiều thanh thiếu niên sẽ trả bất cứ giá nào họ phải trả (bị la mắng hoặc cấm túc, mất tiền tiêu vặt, v.v.) để đáp ứng nhu cầu quan trọng hơn đối với họ và để giữ quyền tự chủ của họ, kết nối với bạn đồng trang lứa, lòng tự trọng hoặc ý thức về một bản sắc riêng biệt bằng bất cứ giá nào.
Hãy cố gắng tránh những trận chiến đối đầu về những mục tiêu sâu sắc này của thanh thiếu niên. Cố gắng nhấn mạnh những cách mà bạn muốn họ làm thực sự phù hợp với nhu cầu sâu xa của họ. Nếu bạn phải cản trở việc thực hiện một mục tiêu sâu sắc – chẳng hạn như yêu cầu con bạn trở về từ bữa tiệc tuyệt hảo trước 2 giờ sáng – thì ít nhất hãy thể hiện lòng trắc ẩn chân thành và sự tôn trọng đối với những mong muốn tiềm ẩn về quyền tự chủ, kết nối với bạn bè, v.v.
Bạn vẫn là chủ
Tiến sĩ Mike Riera, Trưởng khoa Học sinh tại Học viện Marin, đã viết một cuốn sách rất thông thái có tên là Ý thức Không thường gặp dành cho Phụ huynh của Thanh thiếu niên (Uncommon Sense for Parents of Teenagers), trong đó có ý tưởng về việc cha mẹ của thanh thiếu niên chuyển từ vai trò “quản lý” sang vai trò “nhà tư vấn”. Điều này có nghĩa là bạn tìm cách tham gia với con mình vì những mục tiêu chung (chẳng hạn như quyền tự chủ hoặc lòng tự trọng), rằng bạn giúp con mình học được những bài học cần thiết từ chính cuộc sống hơn là từ bạn, và bạn có thể định vị bản thân như một người bạn thông cảm, khuyến khích và giúp đỡ trong suốt quá trình khó khăn này. Sự thay đổi này đặt nền móng cho mối quan hệ tốt đẹp, trọn đời với con bạn khi cả hai bạn đều đã là người lớn.
Tuy nhiên, trẻ vị thành niên vẫn là trẻ vị thành niên và cha mẹ có nghĩa vụ đạo đức và pháp lý liên tục và trách nhiệm chăm sóc, hướng dẫn và, vâng, kiểm soát trẻ đó. Bạn cần quyết định xem bạn sẵn sàng đi bao xa để thực thi các giá trị hoặc ý chí của mình, đặc biệt khi làm như vậy có thể gây rủi ro cho mối quan hệ lâu dài của bạn với con mình. Nhưng đây là lời kêu gọi của riêng bạn! Thanh thiếu niên cần cha mẹ là những người cảm thấy thoải mái với việc trở thành người có thẩm quyền cao nhất trong nhà, người sẵn sàng thực thi quyền lực và bình tĩnh vượt qua ngọn núi lửa đang phun trào.
Có một bài phát biểu nhỏ mà cha mẹ thường cần phải đưa ra một vài lần trong những năm con ở tuổi thanh thiếu niên. Nó có nhiều hình thức, nhưng về cơ bản nó diễn ra như sau: “Cha mẹ yêu con và tôn trọng con. Cha mẹ nghĩ rằng con thật tuyệt vời. Cha mẹ biết rằng con ngày càng cần phải đưa ra quyết định của riêng mình và tự mình gánh chịu hậu quả. Cha mẹ sẽ cố gắng tránh xa kiểu tóc của con nhiều nhất có thể. Cha mẹ biết rằng đôi khi cha mẹ sai và cha mẹ sẵn sàng đón nhận những nỗ lực hợp lý của con để thuyết phục cha mẹ theo cách suy nghĩ của con. Nhưng đừng phạm lỗi về chuyện nó. Con vẫn chưa thành niên, và cha mẹ vẫn phải chịu trách nhiệm pháp lý và đạo đức đối với con. Khi cha mẹ nghĩ điều đó quan trọng, cha mẹ sẽ sẵn sàng trở thành người chủ — và cha mẹ là người quyết định khi điều đó quan trọng! Cha mẹ phải làm theo những gì nhiều người nói với cha mẹ — chẳng hạn như các nhà lập pháp, cảnh sát, hoặc sếp của cha mẹ — và con phải làm theo những gì cha mẹ nói với con. Bình thường như thế thôi. Đối với các vấn đề cơ bản như sự an toàn của con, ảnh hưởng lâu dài nếu con học kém ở trường, hoặc thái độ cư xử của con với cha mẹ hàng ngày, cha mẹ sẵn sàng làm bất cứ điều gì cần thiết để hoàn thành trách nhiệm của mình với tư cách là cha mẹ. Sẽ rất đau đớn cho cả hai chúng ta nếu con đẩy cha mẹ đến mức đó – nhưng con sẽ là người đau đớn hơn rất nhiều. Con cũng có thể chấp nhận nguyên tắc cơ bản của việc bảo vệ và ảnh hưởng liên tục của cha mẹ trong cuộc sống của con và tránh cho cả hai chúng ta rất nhiều đau buồn.“
Hãy rõ ràng về lập trường của bạn
Biết quan điểm của bạn về những vấn đề như bài tập ở trường, giúp việc nhà, lịch trình và giờ giới nghiêm, tình dục ở tuổi vị thành niên, ma túy và rượu cũng như cách các thành viên trong gia đình đối xử với nhau.
Đây có thể là những chủ đề nặng nề và dễ đi quá giới hạn. Hãy xem liệu bạn và vợ/chồng của bạn có thể viết ra quan điểm của mình cho từng lĩnh vực này hay không, “nội quy” cho ngôi nhà của bạn. Hy vọng hai bạn sẽ đủ gần nhau để tạo ra một vị thế chung. Nếu bạn và vợ/chồng của bạn không thể giải quyết một bất đồng quan trọng về “các chính sách” của phụ huynh, thì hãy liên hệ với một bên thứ ba. Vị thế và quan điểm của bạn sẽ được thanh thiếu niên kiểm tra thường xuyên, vì vậy sẽ thực sự hữu ích nếu bạn thiết lập chúng càng rõ ràng càng tốt.
Truyền đạt chính sách của bạn, quy tắc ở nhà của bạn cho con bạn. Về nguyên tắc, con bạn không cần phải đồng ý với các quy tắc – dù có đồng ý hay không, chúng vẫn phải tuân theo các quy tắc đó nếu không sẽ phải gánh chịu những hậu quả nghiêm trọng. Nhưng rõ ràng là sẽ tốt hơn nhiều nếu thanh thiếu niên tham gia vào “chương trình gia đình” càng nhiều càng tốt. Hãy cởi mở với ý kiến của họ về họ để họ có ý thức sở hữu hơn. Hoan nghênh ý thức lý luận, cảm thức công bằng, hoặc đơn giản là lợi ích cá nhân của con.
Mỗi bậc cha mẹ đều có “điểm tận cùng” của riêng mình. Tôi đã thấy các bậc cha mẹ dàn xếp với con cái của họ về cơ bản như sau: “Nếu con (1) đạt được thành tích trong trường với tiềm năng trí tuệ của mình, (2) tránh xa nguy hiểm, (3) tránh rắc rối với pháp luật, ma túy và rượu, hoặc tình dục, và (4) đối xử với cha mẹ bằng một số phép lịch sự và cởi mở cơ bản, thì cha mẹ sẽ cho con nhiều không gian để thở và để con yên. Nhưng bốn nguyên tắc đó là điểm mấu chốt của cha mẹ: cha mẹ sẽ nói chuyện với con về chi tiết cách thực hiện nhưng đây là những giá trị không thể thương lượng như những tiêu chuẩn chung khác, cha mẹ rất nghiêm túc với bốn giá trị này vì cha mẹ yêu con sâu sắc và cha mẹ sẽ làm bất cứ điều gì trong khả năng của mình, sẽ luôn ưu tiên chúng, để thấy rằng con thực thi chúng. Nếu không, cha mẹ sẽ phiền nhiễu đến con nhiều đấy. Còn nếu con thực thi, cuộc sống của con sẽ rất thoải mái. Con chọn gì nào?”
Chọn trận chiến của bạn một cách khôn ngoan
Trước khi xung đột, hãy hít một hơi thật sâu và đảm bảo rằng câu trả lời là “có” cho cả hai câu hỏi sau: Vị thế của tôi (= mong muốn của tôi trong trường hợp này) có dựa trên nguyên tắc (chứ không phải là sự nóng nảy của thời điểm đó không? Hay chứng nhiễu tâm của cá nhân tôi, v.v.)? Và nếu có, vấn đề này có thực sự quan trọng không?
Thỉnh thoảng thua trận, nhưng thắng cả cuộc chiến
Nghiên cứu cho thấy rằng phần lớn thanh thiếu niên trải qua thời niên thiếu khá tốt và trở thành công dân tốt khi trưởng thành. Rất có thể bạn muốn có và sẽ có mối quan hệ lâu dài, trọn đời với con mình. Bạn muốn nó là mối quan hệ như thế nào?
Hãy suy nghĩ về tuổi thiếu niên của chính bạn và mối quan hệ trưởng thành của bạn với cha mẹ bạn. Cái giá phải trả cho mối quan hệ lâu dài của bạn với cha mẹ sau tất cả những gì đã xảy ra giữa các bạn ở tuổi thiếu niên là gì?
Đôi khi, cha mẹ ép buộc con mình thành công theo ý muốn của họ, muốn con chiếm ưu thế trong một vấn đề cụ thể, nhưng với cái giá là đánh mất sự gần gũi hay tinh thần thiện chí từ con họ suốt một thời gian dài, và có thể là mãi mãi. Tôi nói điều này không phải để khiến bạn lo lắng về việc thực thi thẩm quyền hợp lý; cuối cùng bạn vẫn phải là chủ. Nhưng hãy ghi nhớ tầm nhìn dài hạn. Phần lớn những gì cha mẹ phải làm trong những năm tuổi thiếu niên chỉ đơn giản là sống sót qua chúng và vượt qua chúng với mối quan hệ nguyên vẹn và lâu dài với con mình.
Hãy để thực tế mang lại kết quả, không phải bạn
Hãy sắp xếp để thực tế mang lại kết quả, không phải bạn, càng nhiều càng tốt. Hãy để con bạn đấu tranh với thế giới thay vì với bạn! Ví dụ, nếu con bạn thường xuyên sử dụng hết tiền tiêu vặt của mình và sau đó vay mượn của bạn (hiếm khi trả lại), hãy ngừng cho con mượn tiền và để con tự tìm cách xem phải làm gì.
Ai đó đã từng định nghĩa nghiệp chướng là đánh một quả bóng gôn bên trong vòi hoa sen lát gạch. Khi con bạn “đánh quả bóng” và trái bóng quay lại đập vào đầu trẻ, nói chung hãy tránh ra. Với tình yêu thương, hãy đặt mình vào những tình huống đó với cánh tay của bạn (theo nghĩa bóng và đôi khi theo nghĩa đen) quàng qua vai con bạn, nói một cách cơ bản, “Mẹ rất tiếc vì quả bóng gôn mà con đánh trúng (tức là không học bài, bạn vi phạm lệnh giới nghiêm, bạn bị phạt quá tốc độ, bạn sa thải giáo viên thể dục, v.v.) đã quay lại và đánh vào đầu con. Chắc là đau đớn lắm.” Trong hầu hết các trường hợp, đừng tự chỉ ra bài học vì điều đó sẽ khiến thanh thiếu niên muốn tranh cãi, và khiến trẻ mất tập trung khi đang cần phản tỉnh chính mình. Đôi khi phải mất một vài cú đánh thực sự bằng quả bóng gôn thì trẻ mới hiểu ra, nhưng hầu hết thanh thiếu niên cuối cùng đều tự học được bài học — hoặc từ việc quan sát bạn bè của họ.
Phá vỡ kịch bản xung đột
Xung đột thường ở dạng “kịch bản” có thể dự đoán được. Hãy chia nhỏ các kịch bản đó bằng cách thay đổi cài đặt, trình tự hoặc trạng thái của những người liên quan. Nếu bạn có thể thấy một thói quen có thể dự đoán được sắp diễn ra, bạn cũng có thể can thiệp sớm.
Đừng để bị cuốn vào cảm xúc hay sự phi logic của một đứa trẻ vị thành niên. Hãy nhớ rằng bạn đã trưởng thành! Thanh thiếu niên có thể hành động quá trớn khi thấy cha mẹ lơi lỏng; khi đó đứa trẻ có thể cảm thấy mình là người nắm giữ mọi thứ. Hãy văn minh và có kiểm soát trong những gì bạn giáo huấn thanh thiếu niên. Đừng nổi cơn thịnh nộ hoặc trở nên hung hăng với con bạn. Nếu bạn đang mất kiểm soát, hãy nghỉ ngơi và quay lại khi bạn đã bình tĩnh lại.
Hãy tưởng tượng xem một đoạn băng video về một cuộc tranh cãi điển hình với con bạn: Con vui mừng khi thấy điều gì? Và điều gì không hiệu quả – hoặc thậm chí còn khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn?
Đàm phán giải pháp
Thu hẹp xung đột với thanh thiếu niên bất cứ khi nào bạn có thể. Làm cho các mong muốn có vấn đề của họ trở nên cụ thể để bạn có thể thương lượng chúng một cách thực tế. Thay vì đấu tranh triết học về quyền tự chủ của thanh thiếu niên so với quyền lực của cha mẹ, hãy tranh luận về sự khác biệt ba mươi phút giữa giờ giới nghiêm 1:30 sáng mà bạn muốn và giờ giới nghiêm 2:00 sáng mà con gái bạn muốn.
Nếu có thể, hãy đưa ra những cách thay thế để họ đáp ứng những mong muốn tích cực tiềm ẩn của họ.
Thúc đẩy sự liêm chính và đạo đức
Khi bạn đưa ra một thỏa thuận, hãy viết nó ra nếu nó không rõ ràng, hoặc nếu có bất kỳ lịch sử nào về việc con bạn đã hứa rồi lại thất hứa. Hầu hết thanh thiếu niên đều là những luật sư giỏi của nhà tù, đây là những người tìm ra những sơ hở hay sự mơ hồ nhỏ nhất.
Nếu con bạn không thực hiện lời hứa với bạn một cách nghiêm túc, hãy hỏi con xem con có giữ lời với bạn bè không, hoặc con cảm thấy thế nào về những người bạn phá vỡ thỏa thuận hoặc nói dối con. Sau đó, bạn có thể liên hệ điều này với việc con bạn đáng tin cậy với bạn như thế nào.
Việc khám phá quy tắc liêm khiết mới xuất hiện của con bạn cũng rất hữu ích. Tôi thường hỏi thanh thiếu niên: “Cháu có đang trung thực với quy tắc của chính mình, cảm giác bên trong của chính cháu về đạo đức hay sự chính trực không?”
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng yếu tố mạnh mẽ nhất bảo vệ thanh thiếu niên khỏi hành vi nguy hiểm là quy tắc đạo đức của chính họ, sự khoan dung cá nhân đối với các hành động phi đạo đức, vô trách nhiệm hoặc bất hợp pháp. Hãy cố gắng tìm cách nuôi dưỡng đạo đức tích cực ở thanh thiếu niên con bạn. Một phương pháp phổ biến là theo chiều kích chân thành mang tính tâm linh để răn dạy và giáo dục. Ngoài ra, bạn có thể đọc và thảo luận về những phim truyện giả tưởng dựa trên nền tảng đạo đức hoặc cùng nhau xem các video đưa ra các câu hỏi về đạo đức hoặc luân lý.
Coi chừng ma túy và rượu
Ma túy và rượu là một vấn đề lớn, chưa được giải quyết đối với nhiều thành phần trong xã hội của chúng ta, bao gồm cả thanh thiếu niên. Đây là một chủ đề phức tạp và chứa đầy những tranh cãi về giá trị.
Nhiều thanh thiếu niên thử dùng ma túy và rượu và thỉnh thoảng xài chúng. Một số thanh thiếu niên gặp rắc rối nghiêm trọng với ma túy và rượu. Những chất này chứa đựng những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe đối với cơ thể và rủi ro đối với tâm trí.
Nhiều bậc cha mẹ sẽ chọn lập trường mạnh mẽ là không dung thứ cho ma túy và rượu. Nếu các bậc cha mẹ cho rằng không khoan dung là không thực tế, thì khuyến nghị của riêng tôi là một tiêu chuẩn tối thiểu tuyệt đối là:
- Không sử dụng trước hoặc trong giờ học
- Không lái xe khi đang bị ảnh hưởng
- Không nói dối hay lừa dối về ma túy hoặc rượu
- Không say sưa
- Không sử dụng thường xuyên
- Không sử dụng liều ngày càng tăng
- Không gây rắc rối với pháp luật
Tôi cũng khuyên các bậc cha mẹ nên tự giáo dục bản thân về ma túy và rượu bằng cách đọc sách và tham dự các buổi thuyết trình, chẳng hạn như các buổi tối giáo dục dành cho phụ huynh do trường học tài trợ. Ngoài ra còn có nhiều chương trình hay dành cho thanh thiếu niên và có nhiều chương trình được liên kết với trường học.
Tôn trọng niềm tự hào của họ
Thanh thiếu niên có thể coi mối quan tâm chính đáng của cha mẹ về sự an toàn là vi phạm quyền tự chủ của họ và kết quả là chống lại ý kiến đóng góp hay những ràng buộc của cha mẹ. Một cách để giải quyết vấn đề này là bày tỏ mối quan tâm của bạn trong bối cảnh không chắc chắn:
Cha mẹ cảm thấy sợ hãi về những gì có thể xảy ra với con nếu con ở ngoài cả đêm. Cha mẹ biết con có khả năng phán đoán tốt và chỉ có một khả năng nhỏ xảy ra điều gì đó tồi tệ. Nhưng nếu sự kiện khó xảy ra đó xảy ra, hậu quả có thể rất thảm khốc, và cha mẹ chỉ không sẵn sàng gánh rủi ro đó, dù khả năng xảy ra là nhỏ.
Một lời cảnh tỉnh
Lời kêu gọi có thể giúp đưa thanh thiếu niên tiếp xúc một cách thích hợp với một số khả năng khắc nghiệt hơn của cuộc đời, để họ có thể thấy những hậu quả tiềm ẩn của việc bỏ học, vi phạm pháp luật và hành vi nguy hiểm. Có thể cho họ ghé thăm văn phòng thất nghiệp, văn phòng phúc lợi, trung tâm cai nghiện ma túy, tòa án, đồn cảnh sát hoặc bếp ăn từ thiện. Đừng làm điều này theo cách trừng phạt hay khinh miệt mà với lòng trắc ẩn và khiêm nhường.
Khuyến khích những người trẻ tuổi tham gia vào các tình huống, phù hợp với trình độ của họ và an toàn về thể chất, mang lại cho họ cơ hội để đối phó với thế giới đôi khi quá thực tế. Ví dụ bao gồm điền kinh, võ thuật, biểu diễn nghệ thuật, bắt đầu kinh doanh nhỏ bằng tiền của chính mình, trải nghiệm ngoài trời như leo núi hoặc chèo thuyền. Một khả năng là cho con bạn làm việc nhà để thanh toán cho hóa đơn hàng tháng của chúng: đó là lời cảnh tỉnh rõ ràng cho nhiều thanh thiếu niên!
Đôi khi sử dụng bên thứ ba
Nếu bạn bị lôi kéo vào những cuộc xung đột lặp đi lặp lại với con ở tuổi thiếu niên, thì việc có được quan điểm từ bên ngoài thường có thể hữu ích. Nói chuyện với các bậc cha mẹ khác và xem những gì họ làm có hiệu quả; đây cũng là một cách tuyệt vời để phát triển một số kỳ vọng khá đồng đều giữa cha mẹ của bạn bè của thanh thiếu niên để những người trẻ tuổi không thể dễ dàng “chia để trị” bằng cách tuyên bố rằng “Cha mẹ của John để cậu ấy ________ _, vậy tại sao con không thể?” Đôi khi, một người họ hàng sành điệu nhưng có trách nhiệm — chẳng hạn như dì Betty, người thiết kế cho công ty áo thun rock-and-roll — có thể có một vị trí uy quyền trong tâm trí con bạn mà cha mẹ không thể mơ tới.
Và nếu điều đó vẫn chưa đủ, các nhà trị liệu thường có thể đưa ra quan điểm trung lập và làm trọng tài.
Khi mọi cách khác thất bại
Một tỷ lệ nhỏ thanh thiếu niên sẽ tham gia vào hành vi chống đối nghiêm trọng, bất hợp pháp hoặc rủi ro. Hãy giả sử rằng cha mẹ đã làm mọi điều chuẩn mực, hợp lý để hướng dẫn, uốn nắn con mình nhưng vô ích. Lựa chọn của họ bây giờ là gì?
Thành thật mà nói, lựa chọn sẽ không tuyệt vời. Một, cha mẹ có thể từ bỏ. Hai, họ có thể sắp xếp cho đứa trẻ sống ở nơi khác, thường là với họ hàng, đôi khi với gia đình của một người bạn. Thứ ba, có rất ít cơ hội bố trí nhà ở thông qua các dịch vụ xã hội; những chương trình này thường có mục đích tốt nhưng khó tham gia. Thứ tư, với chi phí đáng kể, họ có thể đưa thiếu niên vào trường nội trú; có nhiều loại trường, tùy thuộc vào nhu cầu của trẻ, và nếu gia đình có đủ khả năng chi trả, thì đây thường là lựa chọn thay thế ít tệ nhất. (Và tất nhiên, có những lý do tích cực để vào trường nội trú, ngoài việc giúp đỡ những thanh thiếu niên gặp khó khăn.)
Can thiệp sớm và mạnh mẽ
Khi đã trượt xuống đáy dốc trơn thì sẽ không đẹp đẽ gì. Đó là một trong nhiều lý do khiến cha mẹ phải can thiệp sớm và mạnh mẽ. Đến lần thứ hai hoặc thứ ba một thiếu niên có hành vi sai trái nghiêm trọng, tôi nghĩ cha mẹ nên có một kế hoạch hành động tốt; nếu họ không thể tự nghĩ ra, tôi khuyên họ nên nhờ chuyên gia trợ giúp.
Nếm hương vị ngọt ngào
Tôi đã dành rất nhiều thời gian ở đây để nói về “cây gậy” – nhưng đừng quên “củ cà rốt”. Có những phần thưởng tuyệt vời dành cho hành vi cần cù, có trách nhiệm, có đạo đức; cho thanh thiếu niên thấy những phần thưởng cụ thể của sự lịch sự, tôn trọng người khác, hợp tác, đầu tư vào các mối quan hệ, tầm nhìn xa, nỗ lực, kỹ năng và trì hoãn sự hài lòng. Giới thiệu họ với những người mà họ có thể ngưỡng mộ, với những cuộc sống mà họ muốn đạt được. Hãy liên kết công việc, sự thất vọng và hy sinh — những việc phải làm để có một cuộc đời hữu ích và liêm chính — với thành quả ngọt ngào của những lao động cần thiết đó.
Thanh thiếu niên đang tham gia vào một quá trình khó khăn và về cơ bản là phi thường: đó là trở nên “văn minh” hơn và hướng niềm đam mê của mình đến phần thưởng là một cuộc sống có trách nhiệm và đóng góp. Là người lớn, ta nên vinh danh bản thân vì đã vượt qua giai đoạn khó khăn đó – và ta cũng nên vinh danh con cái của mình không kém.
Nguồn: Effective Problem-Solving with Teenagers (rickhanson.net)
ThS. Vân Anh dịch, biên tập và trình bày
